Giá cả hàng hóa luôn biến động, nhưng vào năm 2022, thị trường kim loại và khai thác mỏ đã đạt đến mức độ hỗn loạn mới, khi đại dịch bùng phát ở Trung Quốc, lạm phát hoành hành ở các nước phát triển và chiến tranh Ukraine ảnh hưởng đến năng lượng toàn cầu.

Giá đồng kết thúc năm thấp hơn 20% so với mức kỷ lục mọi thời đại đạt được vào tháng 3, mức cao nhất và thấp nhất của thị trường vàng trong năm cách nhau hơn 400 đô la, giá lithium tiếp tục tăng theo cấp số nhân, giá thiếc giảm, giá than tăng vọt lên mức chưa từng thấy, kali tăng lên mức cao nhất trong 14 năm, uranium được hưởng thị trường tốt nhất và niken nổi tiếng là kim loại của ‘ma thuật’.

Nói chung, các công ty khai thác mỏ lớn nhất thế giới hiện có giá trị 1,39 nghìn tỷ đô la, chỉ thấp hơn một chút so với mức vốn hóa thị trường kết hợp vào cuối năm 2021. Con số này so với mức giảm 9% của Chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones và mức giảm gần 20% của S&P500.

Năm qua đã bắt đầu với một cú ‘nổ lớn’ và được đo lường từ mức cao nhất của các cổ phiếu đạt được vào tháng 3 và tháng 4 - Top 50 đã giảm dưới 1 nghìn tỷ đô la. Đó là một sự suy giảm nhanh chóng nhưng nếu so với các lĩnh vực khác, đặc biệt là công nghệ lớn big tech, phần lớn những khoản lỗ đó đã được bù đắp vào cuối năm nay.

Đồng bạc xanh (USD) lên giá

Mức giảm vốn hóa thị trường được kết hợp bởi đồng đô la tăng vọt so với tất cả các loại tiền tệ chính.

Ví dụ: BHP, công ty khai thác mỏ số một thế giới đã đạt mức vốn hóa thị trường 200 tỷ đô la vào tháng 4 tại Sydney nhưng hiện có giá trị thấp hơn gần 50 tỷ tính theo đô la Mỹ, tương đương với mức tăng giá cổ phiếu 23% trong năm 2022 của công ty.

Than và dầu khí trở nên “cháy” hàng

Công ty Glencore từ nằm ngoài top 10 vào năm 2021, đã đạt vị trí thứ 3 với mức định giá 86 tỷ USD hiện có, tăng đáng kinh ngạc 28% tính theo USD, nhờ chiến lược kinh doanh không bỏ than đá và tận dụng tối đa giá năng lượng cao ngất ngưởng. Teck Resources của Vancouver, nhờ bóc lộ cát dầu và than của Canada, đã lọt vào danh sách hoạt động tốt nhất, cùng với các đối thủ nặng ký của Trung Quốc là Than Thiểm Tây tăng hơn 40% và Than Yanzhou tăng một phần ba giá trị trong năm nay tính theo đồng đô la. Coal India, nhà sản xuất than nhiệt số một thế giới, cũng đang tận hưởng một thị trường giá lên, tăng hơn 38% vào năm 2022.

Lithium có bước nhảy vọt

Giá lithium trung bình toàn cầu tăng 150% vào năm 2022 khi pin cho thị trường xe điện đang bùng nổ và xu hướng tích hợp theo chiều dọc của các nhà sản xuất pin và các công ty hóa chất trung cấp.

Trung Quốc sụt giảm

Mặc dù ngành than phát triển, thị trường lithium siêu mạnh, nhưng các nhà sản xuất kim loại cơ bản (Zijin, China Moly và Jiangxi Copper) hoạt động kém hiệu quả và sự yếu kém của các nhà sản xuất nguyên liệu thô cho xe điện (China Northern Rare Earth và Huayou Cobalt), các công ty đầu tư Trung Quốc thua lỗ nặng nề vào năm 2022 khi các thị trường Hồng Kông, Thượng Hải và Thâm Quyến vẫn rơi vào tình trạng hỗn loạn trong bối cảnh môi trường covid thay đổi nhanh chóng và những cảnh báo về triển vọng kinh tế của quốc gia tiêu thụ hàng hóa hàng đầu thế giới, đồng nghĩa với việc tổng giá trị của các công ty Trung Quốc trong bảng xếp hạng bị thu hẹp lại. 47 tỷ đô la trong suốt cả năm. Với 184 tỷ USD, giá trị của 10 công ty Trung Quốc trong Top 50 đã giảm xuống dưới giá trị của các công ty Mỹ và Canađa lần đầu tiên sau nhiều năm.

Nga có sự thụt lùi

Trong khi giao dịch trên các thị trường phương Tây đối với chứng khoán Nga đã bị tạm dừng, các công ty khai khoáng của nước này, giống như đồng rúp và Sở giao dịch chứng khoán Moscow, đều không thể tận dụng giá niken, PGM (nhóm platin) và vàng mạnh để rồi phải thụt lùi nhiều vị trí.